Buruxka, buruxkaketa gizarte eta ingurumen-balio gisa berreskuratzea

FAOren arabera, urtero galtzen edo alferrik galtzen da munduan ekoizten diren elikagaien herena, eta horrek ondorio garrantzitsuak ditu ingurumenean eta gizartean. Hori pentsatzen dugunean, etxeetan pentsatzen dugu, arazorik gabe kontsumi daitezkeen elikagai asko zaborretara nola botatzen ditugun. Baina elikagai horietako asko soroetan geratzen dira, bai uztaren ondoren geratzen direnak (buruxkaketa), bai bildu ere egiten ez direnak, nekazariei uztaren eta merkaturatzearen etekina baino kostu handiagoak eragiten dizkietelako.
Buruxka Deierriko Udalak, NUPek eta INTIAk sustatutako proiektu gisa sortu zen, buruxkaketa gizarte eta ingurumen-balio gisa berreskuratzeko, 2014-2020 aldirako Nafarroako Landa Garapenerako Planaren laguntzarekin, Landa Garapenerako Europako Nekazaritza Funtsaren bidez: "Europak landa-eremuetan inbertitzen du" eta Nafarroako Gobernuaren laguntzarekin. CPAEN/NNPEKek ere erakunde laguntzaile gisa parte hartzen du.

Buruxkak boluntarioen laguntzarekin jasotzen ditu elikagaiak, eta kolektibo sozialen artean banatzen ditu, elikagaien bizitza luzatzeko eta egoera zailetan dauden pertsonei laguntzeko.

Proposamen pilotu hori hainbat erakunderen sareko lana sustatzean oinarritzen da: beren landa-eremuak eskura jartzen dituzten nekazariak, egoera ahulean dauden pertsonei helarazten dizkieten gizarte entitateak eta buruxkaketak egiten dituzten boluntarioak. Eta epe ertainera, ekonomia sozial eta solidarioko enpresa bat sortu nahi du, bizitza erabilgarria luzatzen duten produktuak eraldatzeko.

Horren bidez, landa-eremuan gertatzen diren galerek gizartean eta ingurumenean duten eragina murrizten lagundu nahi da, eta elikagaien hondakinen gainean sentsibilizatu.

Hala, gizarte-sentsibilizazioko eredu berriak proposatzen ditu, erantzunkidetasuna sustatzeko eta parte-hartzaileak gizarte-eraldaketako eragile bihurtzeko. Gainera, egoera zailean dauden pertsonei lagunduko die eta lankidetza sustatuko du, helburu bera duten entitateen sare bat antolatuz.

Bestalde, landa-eremuaren eta hiri-eremuaren artean elkarrizketa izateko aukera emango du, hain beharrezkoa baita despopulazioaren testuinguruan, elikagaien balioa ikusteko, lehen sektorearen garrantzia ikusarazteko eta elikadura osasungarria, tokikoa eta kalitatekoa sustatzeko.

Azkenik, elikagaien galeretan eta hondakinetan eragingo du. Arazo hori giltzarria da munduko eta Europako politika markatzen duten agenda nagusietan, hala nola “Baserritik mahaira” estrategia, Europan ekonomia zirkular baterako ekintza-plana edo Garapen Iraunkorreko Helburuak. 2030erako elikagai-hondakinak erdira murrizteko erronka dugu, eta ekoizpen eta hornikuntza-kateetan elikagai-galerak murrizteko erronka.

Zentzu horretan, Buruxkak diagnostiko bat egingo du Nafarroan landan gertatzen diren galeren egoera baloratzeko, eta Nafarroako Gobernuari aurkeztuko dizkion neurriak proposatuko ditu, Elikagaien Hondakin Planaren zirriborroarekin laguntzeko. Horretarako, laster jarriko dira harremanetan nekazariekin.

Nork hartzen du parte?

Buruxkak gizarte-erakundeen, enpresen eta produkzio-etxeen laguntza du. Lehenen artean daude Lodosako Udala, Nafarroako Elikagaien Bankua, Cáritas Estella-Lizarra, Iranzuko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatea eta Elizagorriko, Lodosako, Mendabiako, Sartagudako eta Sesmako Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatea. Bigarrenen artean, CPAEN/NNPEK-en izena emandako Lezaun Upategiak, Gumendi, Navarrsotillo Upategiak eta SAT La Torre Verdeko operadore ekologikoak.

Animatu parte hartzera

Gizartean eta ingurumenean eragina duen ekimen eraldatzaile honekin bat egin nahi duten ekoizpen, entitate eta pertsonek buruxka@gmail.com helbidera idatzita edo proiektuaren web orrian sartuta egin dezakete:

Boluntario gisa hemen

Ekoizpen laguntzaile gisa hemen