Gero eta arazo gehiago daude elikadura txarrarekin eta haurren obesitatearekin lotutako gaixotasunekin. Gure kontsumo-ohiturak aldatzen ari dira hain osasungarriak ez diren ereduetara?
Gure egungo ohiturak ez dira oso osasungarriak. Animalia-proteina gehiegi kontsumitzen dugu, eta fruta eta barazki oso gutxi. Estatuan eta nazioartean dauden inkestek eta ikerketek diote hori dela egungo errealitatea. Eta hori, gainera, bizi-ohitura sedentarioei eta bizi-erritmo frenetikoari lotuta dago. Haurren elikadurara eramaten badugu, hori guztia haurrak jan dezan da, baina ez kexatu; gustatzen zaiona ematen diogu, eskolan ondo jaten emango diotelako. Arazoa da heziketa nutrizional hori geratu egiten dela eta haurrek, hazten doazen heinean, helduarora eramaten diren ohiturak hartzen dituztela. Garrantzitsua da txikitatik nutrizio-hezkuntza izatea.
Horrek ondorioak ditu gure osasunean eta gure ingurunean.
Bai, gehiegizko pisuarekin lotutako patologiez gain, gaur egun jarraitzen dugun elikadura motak ingurumenari ere eragiten diolako. Azkenean, elikadura jasangarria lortu nahi da, bai pertsonentzat, bai ingurunearentzat. Supermerkatu batera joan eta topatzen dugun lehenengo gauza erosteak esan nahi du ez dela sasoikoa, ez dela bertakoa, plastikoetan bilduta datorrela... horrek eragina du ingurumenean, ez baita jasangarria.
Zein dira egin behar ditugun nutrizio-aldaketak?
Gure apustua betiko janarira itzultzea da, gure jatorrietara. Ingurunea aztertu behar da: zer daukagun, zer eskaintzen digun eta, hortik abiatuta, nutrizioaren aldetik osasungarria zer den planteatu. Garrantzitsua da elikagaiak bereizten jakitea, zer jaten dugun jakitea, horrek asko handitzen baitu barietatea. Askotan, gustatzen zaiguna bakarrik jaten dugu, lau gauzatara mugatzen gara, nondik datozen edo sasoikoak diren kontuan hartu gabe, baina barietate hori aberasten badugu, elikagai sorta handia izango dugu, gure nutrizioa hobetuko du eta jasangarriagoa izango da.
Gaur egun, ikastetxeei laguntzen diezue menu osasungarriak eta iraunkorrak aldatzen, CPAEN/NNPEK bidez. Zer esperientzia izaten ari zarete?
Oso esperientzia positiboa da. Lankidetza-oinarriak Iruñeko Haur Eskolekin Hemengoak proiektuaren bidez lan egitean sortu ziren. CPAEN/NNPEKek sasoiko elikagai ekologikoen zatia jartzen du, freskoak eta ekoizpen primarioarekin hornituak; elikagaien ezaugarriekin eta erosketa publikorako behar den antolaketa guztiarekin lan egiten dute, eta guk zati nutrizionala gehitzen dugu. Hori kontuan hartzen duten eta nutrizioa baloratzen duten guretzat oso garrantzitsua da. Gainera, CPAEN/NNPEKekin lan egitea oso erraza izan da, ildo beretik goazelako: Elikadura osasungarri eta jasangarri batera joatea, gure jatorria berreskuratzea... Oso ondo ulertzen dugu elkar.
Nola baloratzen duzue eskola-jantokietan lehen mailako ekoizpenarekin hornitutako elikagai ekologiko, osasungarri, fresko eta sasoikoak sartzea?
Esperientziak dio oso gauza positiboa dela. Haurrak jantoki horietan dituzten pertsonek eta familiek balioesten dute, batez ere, produktu freskoa, ekologikoa eta hurbilekoa delako eta menuen prezioek bere horretan jarraitzen dutelako. Sukaldariekin ere gertatzen da, produktu freskoekin lan egiteaz pozik baitaude. Eta haurrek elikagai horiekin jaten ikasi ahal izatea ere oso positiboa da.
Beste kolektibitate batzuetara zabaltzeko moduko eredua al da?
Asmoa da herritar guztiengana iristea, eskola guztietara, beste ikastetxe batzuetara eta kolektibitateetara, iaz Gure Sustraiak elkartearekin egin zen bezala. Oraingoz haurtzaroan zentratuta bagaude ere, ohitura horiek sortzeak helduaroan iraunaraziko dituelako, asmoa herritar guztiengana iristea da. Pertsona guztiek elikadura osasungarria, jasangarria eta hurbileko elikagaiak, ekologikoak eta sasoikoak izatea nahiko nuke.
Haurren jantokietara itzuliz, familiekin ere lan egiten al da?
Bai, familiak sentsibilizatzea oso garrantzitsua da. Ondo jaten eman diezaiekezu eskoletan eta ikastetxeetan, baina gero etxera iristen dira, eta familiak ulertu behar du zergatik den modu jakin batean seme-alaben menua, edo zergatik dituen halako elikagaiak. Nahiago nuke ildo beretik joango bagina familiak eta ikastetxeak. Gure aldetik, menua aldatzeko proiektuetan eskura jartzen dizkizugu elikadura osasungarriari buruzko gomendioak, sasoiko elikagaien egutegiak, bazkari-proposamenak eta afariak etxean nola uztartu azaltzen duten gidak. Gainera, informazio horrekin batera, hitzaldiak eta sentsibilizazio-jardunaldiak eskaintzen ditugu.
Gizartea prest al dago elikadura osasungarri eta jasangarriari aurre egiteko?
Gai honetan, kontsumitzaileekin eta ekoizpenarekin zerikusia duten bi alderdi daude. Lehenengoei dagokienez, kontsumitzaileak gero eta kontzienteagoak dira. Aldaketa horiek egin ditugun tokietan, balorazioa oso positiboa da, baina aldaketek balio dute, gure bizitzan edozein aldaketa sartzeko uzkurrak garelako. Baina pausoa ematen duzunean, konpentsatu egiten du. Egia da, bai, aldaketa horrekin batera aldatu egin behar dela daramagun bizi-erritmo frenetikoa. Ekoizpenari dagokionez, Ekoalderen bidez antolatu da (Nafarroako nekazaritza-ekoizpen ekologikoaren zentro logistikoa); izan ere, aldaketa horiek trakzio-eragina dute ekoizpenean, eta horrelako erakunde batek eskaera zentralizatu bat errazten du, eta, ondorioz, errazagoa da menuak aplikatzea, eta ildo horretan ere prest gaude.
